برنج:

برنج که به نام های دوئی، چاپول، ریس، روزی ، رونز، ارز، ثمن، ری، اوریزا و گرنج نیز نامیده می شود، دارای طبع سرد و خشک است.

مشخصات:

برنج گیاهی است علفی یکساله مخصوص مناطق گرم پر آب. معروف است که از نظر شرائط اقلیمی محل رویش برنج باید سر در آتش و پا در آب باشد. ارتفاع ساقۀ آن حدود ۴/۱-۱ متر. برگها ی آن باریک و دراز نوک تیز و گلهای آن به صورت سنبلکهایی با دم کوتاه در اطراف محور گل دهندۀ گیاه ظاهر می شود و میوۀ آن به شکل خوشه ای متشکل از سنبلکها در انتهای ساقه در می آید.

در مورد بعضی از ارقام، خوشه برنج دارای ریشک است و در مورد بعضی از ارقام بدون ریشک می باشند. در هر سنبلک سه گل وجود دارد که یکی از گلها که در راس واقع شده کامل و بارور و دو گل دیگر که در طرفین آن قرار دارند عقیم هستند. میوه را که یک دانۀ برنج در آن قرار دارد شلتوک نامند.

برنج از آسیا برخاسته است و از روز گاران کهن در چین ، ژاپن، هندوچین و هندوستان و پس از آن در جاوه ، سیلان ، اندونزی ،مصر، ماداگاسکار،برزیل ، امریکا، جنوب اروپا و عد های از سایر مناطق دنیا حتی در جنوب شوروی سایق نیز در مناطق گرم مانند سرزمین کوبان کاشته می شود. در ایران انواع آن در مناطق شمال ایران ودر جنوب در خوزستان و در نواحی گرمسیر فارس و اصفهان کاشته می شود.

از نظر شکل ظاهری به طور کلی دو نوع برنج وجود دارد، نوع هندی که دانۀ دراز است و باریک و خیلی مرغوب که قسمت عمدۀ برنجهای مرغوب صدری ایران از آن نوع می باشد. نوع دوم ژاپنی که دانۀ گرد و ریز است که در ایران به نام برنج گرده معروف می باشد.

یک دانه شلتوک به ترتیب از خارج به داخل ، شامل پوست برنج است که در موقع کوبیدن برنج آن را از شلتوک می گیرند و پس از آن غشای قهو ه ای رنگی است که قسمت عمدۀ ویتامینها و مواد معدنی برنج در آن قرار دارد و آن را به انگلیسی تیکی تیکی نیز می نامند و آخر مغز سفید پر از نشاسته برنج است که پس از سفید کردن برنج قهو ه ای و برداشتن غشای تیکی تیکی به صورت برنج سفید در بازار عرضه می شود.

تکثیر برنج از طریق کاشت شلتوک برنج در اوایل بهار در خزانه است و پس از این که گیاه چند برگه شد آنها را در مزارع غرقاب شده می کارند. انواع برنجهای زودرس پس از ۹۰ -۷۰ روز و برنجها ی دیررس در اوایل زمستان پس از ۱۵۰ – ۱۲۰ روز می‌رسد.

برنج سرگل استخوانی اعلا

خواص _کاربرد

مسلم شده است که در جریان گرفتن پوست و سفید کردن دانۀ برنج مقدار قابل ملا حظه ای از ویتامینها و خواص آنتی نوری تیک یعنی (ضد التهاب عصبی) شلتوک از دست می رود، زیرا این مواد در پوست و در غشای قهو ه ای برنج وجود دارد.[برکیل ولز].

به علاوه طبق بررسی ها روشن شده است که مقدار ویتامیههای موجود در دانۀ سفید شده نیز در طول مدت زمان انبارداری برنج بخصوص اگر مدت درازی باشد کم می شود و به عبارت دیگر برنج تازه دارای ویتامین بیشتری از برنج کهنه است [کو ندو – اوکامار].

دانۀ برنج دارای مواد غذایی است که تحریکات Euphorbia احشاو اندرونۀ معده ر اآرام می سازد [هاو]و در چین از مخلوط آرد برنج و نوعی گیاه فرفیون به نام ساییده شده و نرم ضمادی درست می کنند که برای خنثی کردن سم یک نوع سفره ماهی به نام Pilu lifera استینگ ری بسیار مفید است [ویدال].

دانه های جوانه زدۀ برنج یا مالت برنج به عنوان مقوی معده به کار می رود و به طور کلی تونیک وبرای تقویت بدن خیلی نافع است [روا، هاو و دیگران]. آب برنج کننده و مدر است و ترشحات زیاد اسهال و اسهال خونی را تسکین می دهد.

برای ورمهای روده‌ای و استفراغ‌های خونی و خونروی از بینی و شست و شوی زخم‌های بد بسیار نافع است [استوارت – کروست و پتلو ].دم کردۀ کلش و کاه نوعی از برنج به عنوان داروی ضد اسهال خونی و روماتیسم [هو] و نقرس [ویدال] به کار می‌رود.

خاکستر کاه وساقه های برنج چسبناک برای ریختن روی زخم و التیام و اگر در آب مخلوط شود مایع حاصله برای رفع تشنگی و التیام بو اسیر مفید است [هاو]. جوشاندۀ ریشه ها وساقه های زیرزمینی برنج در موارد کمی ترشح ادرار تجویز می شود [گررو].

آرد برنج را می توان در ضماد های نرم کننده به کار برد [فوکود]. ضمنا کمپرس آن خاصیت کاهش تب دارد [پتلو]. مهمترین قسمت برنج تیکی تیکی است که از موادی که از تراشیدن و سفید کردن دانۀ برنج حاصل می شود بکار می رود. B1 دست می‌آید و برای معالجۀ بیماری بری بری یعنی بیماری ناشی از کمبود ویتامین برنج چون دارای نشاستۀ فراوان است از نظر اصول از غلات مناسب برای نان است ولی چون مقدار گلوتن آن خیلی کم است چسبندگی آرد گندم را ندارد و بنابراین نمی توان نان معمولی از آن تهیه کرد اما در صنعت شیرینی‌سازی از آن نانها ی شیرینی با قطع و اندازه کوچک تهیه می‌کنند.

از برنج در کشورهای خاور دور نوعی نوشایه الکلی به نام ساکه در ژاپن تهیه می شود که چون ضمن تخمیر نشاستۀ برنج الکل آمیلیک تولید نمی‌شود سمیت آن از الکل گندم و چاودار کمتر است و آسانتر تصفیه می‌شود. آرد برنج از نظر مواد از ته و مواد چرب خیلی فقیر تر از آرد گندم می‌باشد.

در مورد طبیعت برنج حکمای طب سنتی اتفاق نظر ندارند عده ای آن را از نظر حرارت وبرودت کمی گرم و عده ای دیگر کمی سرد و برخی نیز معتدل می دانند ولی به هر حال از نظر تری و خشکی آن را خشک می دانند.

در مورد خواص آن نظرهای مختلف دارند و نتیجه این است که اگر برنج ر ابه صورت چلو آبکش در آورند یعنی پس از ریختن آب آن را بگیرند و نرم کنند کمی سرد است و آب آن که دور ریخته می شود کمی گرم است ولی اگر کتهکنند یعنی آب آن را نگیرند آن را گرم می دانند.

در مورد خواص برنج معتقدند که ایجاد خواب می کند و خواب آور است و خوابی نیکو می آورد. تشنگی را رفع می کند و اسهال صفراوی را تسکین می دهد .وبرای شکم روش ودرد روده ها و زخم روده ها و اسهال خونی و اختناق رحم و امراض کلیه و مثانه نافع است .

رنگ صورت را جلا می دهد و اگر با شیر و شکر خورده شود خیلی مقوی است. اگر با دوغ تازه و سماق خورده شود تشنگی را فرو می نشاند و آشفتگی ودل به هم خوردگی و اسهال صفراوی را آرام می نماید.

خوردن برنج رنگ چهره را در خشان می‌کند و اخلاط صالح تولید می‌نماید و برای اشخاصی که مبتلا به سل هستند خصوصا اگر با شیر الاغ پخته شود در مواردی که تب عفونی نداشته باشند خیلی مفید است، زیرا زخم را پاک می کند و گوشت نو می آورد.

خوردن حریره یا فرنی آرد برنج که با پیه کلیۀ بز پخته شده باشد برای رفع اسهال و دل درد و زخم روده ها بسیار نافع است .گویند اگر برنج را بو بدهند و سرخ کنند تا حدی که سرخ تیره شود ولی سیاه نشودونسوزد و مقدار ۶۰ – ۴۰ گرم آن را در ۶۰ – ۴۰ گرم آب بخیسانند و پس از ۱۲ – ۱۰ ساعت که خیسانده شد بخورند برای دفع کرم معده و دل به هم خوردگی که از رطوبت و حرارت باشد نافع است. اگر برنج سفید را در آب بخیسانند و آب صاف شدۀ آن را بخورند برای بند آوردن اسهال و قطع قاعدگی مفید است.

اگر برنج را با ساقه های زیر زمینی گیاه مرغ ساییده و با کمی نبات سفید مخلوط کرده ودر آب خالص بسایند و شیرۀ آن را بخورند برای قطع خونروی از سینه و اخلاط خونی سینه مفید است.

خوردن آب جوشاندۀ برنج برای معده و روده بسیار مفید است. کشیدن گرد برنج به بینی برای بند آوردن خون مفید است .

اگر جواهر را با آب جوشاندۀ برنج بشویند چرک آن را پاک کرده و جلا می دهد و همچنین اگر آرد بسیار نرم برنج را با آب به جواهر بمالند و خشک نموده با آب بشویند و این کار را چند بار تکرار نمایند جواهر بسیار صاف و با جلا می شود.

از آرد برنج برای تسکین و رفع قرمزی پوست اطفال که به علت آلوده شدن به ادرار تحریک شده باشد استفاده می شود. چون مقدار چربی آرد برنج خیلی کم است در استعمال خارج که به صورت گرد برای رفع التهاب پوست مصرف می شود اگر به تنهایی مصرف شود پوست را خشک می کند و چربی پوست را می گیرد به این جهت معمولا برای رفع این عیب آن را مخلوط با نشاسته و پودر تالک مصرف می کنند.

انواع برنج ایرانی:

از گونهٔ ایرانی می‌توان به گرده. دابو. طارم، چرام۱، چرام۲. صدری (شامل انواع دم سیاه، دم زرد و دم سرخ)، بینام، علی-کاظمی، چمپا و… اشاره کرد از تیپهای اصلاح نژاد شده و پرمحصول می‌توان از سفیدرود و خزر نام برد.

برخی از ارقام برنج در منطقه شمال ایران، بطور مشخص استان گیلان، شامل ارقام ایندیکایی چون غریب، هاشمی، حسنی و گرده می‌باشند که بنظر می‌رسند در نتیجه انتخاب سنتی توسط کشاورزان (و احتمالاً در ادامه تعدادی نیز در پی انتخاب توسط محققین) هر یک در نواحی جلگه‌ای و دره‌ای استان گیلان به ترتیب شالیزارهای مناطق اطراف شهرستان‌های صومعه سرا، فومن، تالش، و طارم به مرور زمان حاصل شده‌اند. البته یک نوع برنج در منطقه سیروان ایلام طی سالهای طولانیست که کشت می‌شود به نام برنج عنبربو که بسیار خوش عطرو مزه می‌باشد ولی چون به نسبت وسعت آن منطقه کشت می‌شود به فروش انبوه نرسیده است اما این چند سالی است که به کردستان عراق وتهران نیز صادر می‌شود.

برنج

مکان نگه‌داری برنج در ایران:

اگر برنج روی دست کشاورزان مانده‌ باشد، ممکن‌ است باعث انبار کردن آنها شود بطوری که حتی برنج‌ها را در فضای باز نگه می‌دارند و فقط یک پلاستیک بر رویش می‌کشند. روستاییان برای نگه‌داری و انبار کردن ساقه‌های شالی از کندوج استفاده می‌کنند. در منطقه مغان برنج سفید که بیشتر از نوع رقم هاشمی هست را در کیسه‌های ۵۰ کیلویی در انبارها و شلتوک (جو) را روی چهارپاهای فلزی در بیرون از انبار قرار داده و می‌پوشانند تا از گزند موشهای انبار در امان باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.

فهرست