شپشک برنج :

توضیح روش اول:

این روش سالم‌ترین و طبیعی‌ترین روش برای از بین بردن پروانه برنج یا همون شپشک برنج هستش، برای این کار کافیه موقع غروب آفتاب (که آفتاب خیلی داغ نیست)، داخل محوطه سر باز مثل بالا پشت‌بام یا حیاط یک پارچه کاملاً تمییز پهن کنید، بعد در کیسه برنج رو باز کنید و برنج رو روی سطح این پارچه پخش کنید.

چند حبه سیر به برنج اضافه کنید و کمی نمک هم به برنج بپاشید. (نمک زیاد باعث خرد شدن برنج می‌شود.)

حالا کافیه چند ساعت منتظر بمونید که این شپشک برنج ها به واسطه بوی سیر از وسط برنج ها فرار کنند و برن.

توضیح روش دوم :

قرص برنج :

اول از همه باید بگیم که قرص برنج ماده بسیار خطرناکی هست، که استفاده نادرست از اون ممکنه باعث مرگ افراد بشه.(+)

پس ما استفاده از قرص برنج رو به هیچ عنوان توصیه نمی‌کنیم. و تا الان هم در هیچ مطلبی از سایت و نه در اینستاگرام برنج ۱۴، راجع به قرص برنج صحبت نکرده بودیم .

اما به خاطر اینکه می‌بینیم افراد زیادی هستند که برای از بین بردن شپشک برنج از این روش استفاده می‌کنند، تصمیم گرفتیم که روش صحیح استفاده از این قرص را به شما آموزش بدیم.

کیسه‌های برنجی که شپشک زدند رو روی یک چهارپایه پلاستیکی یا یک جعبه نوشابه قرار بدین، یه مشما روی این کیسه های برنج بکشید، طوری که کاملا از بالای کیسه‎‌ها تا روی زمین پوشانده شود، بعد چند قرص برنج ( به ازای هر پنجاه کیلو یک قرص ) را زیر چهارپایه، روی زمین قرار بدید.

۴۸ ساعت صبر کنید و بعد کیسه‌های برنج را از زیر مشما بیرون بیاورید.

نکات مهم : توجه داشته باشید که در این مدت زمان قرص برنج تبدیل به گاز میشه و تمام فضای زیر مشما رو در بر می‌گیره. پس هیچ روزنه‌ای نباید وجود داشته باشه که باعث رد و بدل هوا به فضای زیر مشما بشه. زمانی که مشما تا روی زمین میاد‌‌، می‌تونید با چند آجر فضای بین زمین و مشما رو هم ببندید.

خب حالا اگر می‌خواید راجع به این جوجو ها یا اصطلحاً شپش های برنج بیشتر بدونید، ادامه مطلب رو دنبال کیند.

شپشک برنج چیست؟

شپشک برنج یا حشره برنج که گاهی به صورت کرم یا پروانه نیز داخل کیسه ظاهر می‌شود، اغلب ظاهری شبیه به مورچه دارد. به این حشره، شپشک، کرم برنج، لارو و جوجو نیز می‌گوییم. نام این شپشک به انگلیسی Rice Weevil است. این شپشک دارای دماغی دراز، رنگی مشکی متمایل به قهوه‌ای همراه با لکه‌های قرمز رنگ است. البته همانطور که گفتیم بعضی اوقات به صورت کرم های ریز نیز هستند.

این حشره دماغ دراز بین ۶ تا ۸ ماه عمر می‌کند و به طور میانگین روزی چهار تخم می‌گذارد. چرا ۴ تخم؟ پس چند تخم؟! اگر از شوخی بگذریم علت رشد چشم‌گیر حشره برنج، بعد از مدت کوتاهی از شروع شپشک‌زدن، همین مسئله است. یعنی اگر تجربه کرده‌باشید بعد از مدت کوتاهی که محصولی شروع به شپشک زدن ‌کند، احتمال این وجود دارد که شپشک در خانه پر شود.

شپشک برنج از کجا می‌آید؟

هر کدام از غلات آفت های خاص خود را دارد. شپشک یکی از این آفت‌ها است. گاهی تخم های بسیار ریز این آفت ها در لابه لای غلات، از مرحله کاشت و داشت تا برداشت و انبار کردن داخل سیلوها نفوذ می کنند. تخم‌های ریز آفت‌ها که با چشم قابل رویت نیستند، از زمین کشاورزی به شلتوک نفوذ کرده و از شلتوک نیز به دانه‌های برنج می‌چسبند. خشک کردن شلتوک که در کارخانه به وسیله‌ی دستگاه خشک‌کن یا اصطلاحاً فِر انجام می‌شود، باعث می‌شود این تخم‌های آفت برای مدت طولانی شرایط رشد نداشته‌ باشند. مگر اینکه ما با عدم رعایت نگهداری صحیح این شرایط را به وجود آوریم!

زیرا این تخم های ریز موجود در غلات منتظر شرایطی برای رشد و تکثیر می شوند. بهترین شرایط برای رشد و تکثیر تخم شپشک، گرما و رطوبت است، مثلا اگر تخم آفتی داخل غلات باشد و آن را در محلی گرم و نسبتا مرطوب نگهداری کنید، به احتمال زیاد پس از مدتی با باز کردن گونی، با حشرات ریزی مواجه خواهید شد.

که در این صورت می‌گوییم آن محصول شپشک زده یا اگر به صورت کرم باشد می‌گوییم کرم زده و همانطور که گفتیم گاهی به صورت حشره‌های بالدار نیز ظاهر می‌شوند که به آن پروانه نیز می‌گوییم.

آیا شپشک برنج خطرناک است؟

طبق تحقیقات، این حشره ها از نظر پزشکی خطری ندارد، باعث انتقال عفونت و بیماری نمی‌شوند. با شستن و آب کشیدن چندباره، برنج تمیز و پاک می‌شود. پس اگر برنجتان جوجو زده بود، آن را دور نریزید.

آیا شپشک برنج نیش می‌زند؟

همانطور که گفتیم این شپشک ها هیچ گونه خطری ندارند و نیش هم نمی‌زنند.

مضرات شپشک برنج چیست؟

شاید بتوان گفت که دو مشکل اصلی در مورد شپشک وجود دارد، اولین مسئله سرعت رشد این جوجو‌ها و افزایش تعداد آنها در مدت کوتاه است. یعنی اگر برنج را در داخل منزل نگهداری ‌کنید، چنانچه شروع به شپشک زدن کند، ممکن است تمام خانه از شپشک پر شود.

مسئله دوم نیز این است که جوجو ها و کرم ها با جویدن دانه‌های برنج باعث خرد شدن دانه‌ها می‌شوند.

چه کار کنیم برنج شپشک نزند؟

جلوگیری از شپشک یا همان آفت خیلی بهتر از درمان و رفع آن می‌باشد. ما در مقاله‌ای روش نگهداری برنج در خانه را به صورت کامل توضیح دادیم و اطمینان داریم که اگر شرایط گفته شده در آن نوشته را به دقت رعایت کنید، حداقل تا یک سال هیچ مشکلی نخواهید داشت.

(مطلب مرتبط در سایت ۱۴: روش صحیح نگهداری برنج در خانه)

روش نگهداری (به صورت خلاصه):

در مقاله قبلی گفتیم که بهتر است محل نگهداری برنج ایرانی خشک و خنک باشد، علت آن است که نگهداری در گرما و رطوبت باعث رشد و تکثیر این آفت خواهد شد از آن جهت است که تاکید بر خشک و خنک بودن محل نگهداری داریم.

در مرحله بعد توصیه میکنیم برنج های از قبل تهیه شده را از تازه خریده شده‎‌ها جدا کنید و کنار هم قرار ندهید مخصوصا اگر در برنج قدیم شپشک مشاهده نموده‌اید.

بهتر است نیاز مصرفی برای ۳ هفته یا یک ماه خود را از برنج عمده و نگهداری شده جدا کنید، یعنی بخش کمی از آن را بردارید و در یک ظرف مخصوص در بسته مثل سطل مقوایی مخصوص ریخته و مصرف کنید. این کار بدین منظور انجام میگیرد که شما مدام درب کیسه اصلی را باز و بسته نکنید.

اگر شما از ابتدای خرید (به شرط نداشتن شپشک) نکات فوق را رعایت بفرمایید، به ندرت به این مشکل برخواهید خورد.

مطلب نگهداری برنج ایرانی بیشتر شما را راهنمایی خواهد کرد.

راههای از بین بردن شپشک برنج:

اگر به هر دلیلی برنج شما حشره زد، راههای مختلفی برای از بین بردن شپشک آن وجود دارد که در ادامه آنها را خواهیم گفت. لازم به ذکر است که این روش‌ها برای از بین بردن کرم و پروانه نیز کارگشا است.

• ۱) قرار دادن برنج در محیطی تمیز و در معرض هوا

روش سنتی و ساده ترین روش از بین بردن جوجو ها یا فراری دادن آنها، قرار دادن برنج روی پارچه‌ای تمیز و خشک در هوای آزاد می‌باشد. برای اینکار برنج را به دور از رطوبت بر روی پارچه‌ای در معرض هوای آزاد پهن کنید. لازم به ذکر است که بهترین زمان برای اینکار قبل از ظهر و یا هنگام غروب آفتاب است. زیرا آفتاب شدید باعث خرد شدن دانه‌ها می‌شود. برای بهتر نتیجه دادن روش می‌توانید از حبه‎‌های سیر و اضافه کردن مقداری نمک نیر بهره ببرید، البته استفاده زیاد از نمک نیز باعث خرد شدن دانه‌ها می‌شود.

از آنجایی که شپشک و کرم برنج از آفتاب و موادی مانند سیر بدش می‌آید، از برنج دور می‌شود.

• ۲) قرص سیر

قرص سیر در داروخانه‌ها فروخته می‌شود و با استفاده از روش بالا و نیز استفاده از قرص سیر به راحتی می‌توانید حشرات را فراری داده و دور کنید.

روش‌های بالا روش‌های طبیعی و سالم از بین بردن شپشک هستند. هر چند این روش‌ها ممکن است کمی شما را به درد سر بیاندازد، اما همانطور که گفتیم روش‌های سالمی هستند. بعد از انجام این کارها برنج را در کیسه‌های قبلی قرار ندهید و یا حداقل کیسه‌ی قبلی را بشویید. بهترین کیسه برای نگهداری کیسه‌های نخی است.

• ۳) قرص برنج

قرص فستوکسین مانند نفتالین تصعید می شود. یعنی از حالت جامد یکدفعه به حالت گاز درمی آید. در انبارهای بزرگ، پلاستیک های بزرگی روی گونی ها می‌اندازند و این قرص ها را زیر آنها قرار می دهند و با بستن تمام در و پنجره ها به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت، باعث تصعید قرص ها و ضدعفونی شدن برنج‌ها و از بین رفتن این حشره ها می‌شوند.

این گاز، ترکیب شیمیایی بسیار خطرناکی دارد و به شدت سمی است و می‌تواند روی کبد و کلیه ها اثر منفی بگذارد و در زمان ضدعفونی کردن محصول در انبارهای بزرگ نباید کسی در محل حضور داشته باشد. عدم استفاده صحیح از قرص برنج باعث مرگ افراد می‌شود.

نکته: توصیه ما این است که در خانه به هیچ عنوان از این قرص استفاده نکنید. در منزل سعی کنید از روش‌های طبیعی گفته شده در بالا بهره ببرید.

• ۴) بردن برنج به کارخانه شالیکوبی

یکی از روشهای پیشنهادی این است که چنانچه مقدار برنج جوجو زده یا کرم زده شما زیاد است، آن را به یک کارخانه شالیکوبی برده و از آنها بخواهید که الک بزنند. البته طبیعی است که هر کارخانه‌ای درخواست شما را قبول نخواهد کرد، چون باعث آلودگی کارخانه او می‌شود. اما بعضی از شالیکوبی‌ها هستند که این کار را انجام می‌ دهند.

نتیجه گیری:

موارد ذکر شده در بالا جهت از بین بردن شپشک هستند. اما بهترین گزینه، پیشگیری از شپشک زدن می‌باشد. برای اینکه برنج حشره نزند، بهتر است نهایتاً نیاز مصرفی یک سالتان را خریداری کنید، و برنجی که برای این منظور می‌خرید تازه باشد.

(مطب مرتبط در سایت ۱۴: تفاوت برنج تازه و کهنه از نظر نگهداری)

مسئله دوم روش نگهداری است، چنانچه روش صحیح نگهداری را رعایت کنید، نیاز به از بین بردن شپشک آن پیدا نخواهید کرد.

(مطلب مرتبط در سایت ۱۴: روش نگهداری برنج ایرانی)